Bijna twee jaar nadat de oorlog in Oekraïne dramatisch escaleerde in het hele land, bleven AZG-teams reageren. Maar sommige activiteiten worden nu beëindigd of overgedragen. De AZG-activiteiten van de afgelopen 12 maanden waren gericht op medische en geestelijke gezondheidszorg in het oosten en zuiden van het land, maar we hebben ook gereageerd op andere behoeften, zoals fysiotherapie, in Centraal-Oekraïne.
Artsen Zonder Grenzen was voor het eerst actief in Oekraïne in 1999. In eerste instantie waren onze activiteiten gericht op de behandeling van hiv/aids, tuberculose en hepatitis C.
Sinds 2014 woedt er oorlog in het oosten van Oekraïne, in de oblasten Luhansk en Donetsk (provincies). Voor mensen die in kleine dorpen dicht bij de gevechten wonen, bleef de toegang tot gezondheidszorg een uitdaging. Tussen 2014 en 2019 heeft AZG mensen in de regio geholpen die door conflicten getroffen waren door mobiele klinieken, gezondheidswerkers collegiale ondersteuning te bieden en hen op te leiden om patiënten geestelijke gezondheidszorg te bieden.
In 2020 heeft AZG een driejarig hepatitis C-project overgedragen in Mykolaiv en reageerden we op de COVID-19-pandemie in de oblasten Zhytomyr en Donetsk door persoonlijke beschermingsmiddelen, snelle diagnosetests en zuurstofconcentrators te doneren aan gezondheidsinstellingen. We boden ook psychologische ondersteuning aan gezondheidswerkers en aan patiënten en gemeenschappen. In de oblast Donetsk behandelde AZG patiënten met milde tot matige symptomen thuis via onze mobiele klinieken.
Ik volg de activiteiten van AZG op het terrein
Na een voortdurend conflict op laag niveau in Oost-Oekraïne sinds 2014, vielen Russische troepen op 24 februari 2022 meerdere steden in heel Oekraïne aan, wat leidde tot een grootschalige oorlog.
Vanaf eind januari 2024 zijn door de hevige gevechten en beschietingen 3,7 miljoen mensen ontheemd geraakt en hebben 6,3 miljoen mensen het land als vluchteling verlaten. AZG-teams die werkzaam zijn in Oost-Oekraïne hebben de gebruikelijke medische activiteiten opgeschort, waaronder onze hiv-programma's.
AZG-teams werkten voornamelijk in het zuiden en oosten en ondersteunden in 2023 het Oekraïense gezondheidszorgsysteem door de leemtes op te vullen die door de oorlog waren ontstaan. Onze teams werken in vijf belangrijke groepen van activiteiten:
Trein voor medische evacuatie: van het oosten en zuiden van Oekraïne naar het westen van Oekraïne
Ambulanceverwijzingen: Donetsk, Kherson, Dnipropetrovsk en Zaporizhzhia oblasten.
In de buurt van de frontlinies in het oosten en zuiden heeft de gezondheidszorg moeite om te voldoen aan zowel de reeds bestaande als de nieuwe medische behoeften die ontstaan door de gevechten. Om het gezondheidszorgsysteem te ondersteunen heeft AZG een evacuatiestrategie geïmplementeerd, waarbij patiënten van overbelaste Oekraïense ziekenhuizen dicht bij de frontlinies worden overgebracht naar veiligere Oekraïense ziekenhuizen met meer capaciteit.
We beschikken over 15 ambulances en hebben een medisch uitgeruste trein laten rijden om patiënten over te brengen. Door een verschuiving in de oorlogsdynamiek zijn onze activiteiten met de trein echter afgenomen, doordat patiënten in Oost-Oekraïne blijven in plaats van dat zij naar het westen worden doorverwezen. Om het evacuatie- en verwijzingssysteem te ondersteunen, runnen we ook een stabilisatiepunt in Kherson oblast.
Locaties: Donetsk, Kherson, Zaporizhzhia, Mykolaiv, Poltava en Kharkiv oblasten.
De oorlog heeft de continuïteit van de zorg verstoord voor mensen met reeds bestaande aandoeningen, zoals diabetes en hoge bloeddruk, en de geestelijke gezondheid van mensen na het ervaren van angst, isolatie en gevechten. Dit voor zowel binnenlandse ontheemden als voor mensen die nog steeds in de buurt van de frontlinies wonen.
Mobiele kliniekteams van AZG, bestaande uit psychologen, artsen en gezondheidsbevorderaars, ondersteunen patiënten en gemeenschappen op verschillende locaties in Oost-Oekraïne. Het gaat vooral om mensen die in opvangcentra voor ontheemden wonen en gebieden met weinig medisch personeel. Verder wordt er voorzien in medische consulten, psychologische consulten, medische en niet-medische donaties. Eind 2023 beëindigden we deze activiteiten in de oblast Poltava. We ondersteunen ook de capaciteit van het gezondheidszorgsysteem door gezondheidsfaciliteiten te heropbouwen en zorgpersoneel op te leiden.
In oblasts die zwaar getroffen zijn door de gevechten, zoals in Donetsk, Kherson en Mykolaiv, vooral in de buurt van de frontlinies en gebieden die door Oekraïne zijn heroverd, zijn de meeste patiënten van onze mobiele klinieken ouderen die hun huis niet willen of kunnen verlaten. Artsen van AZG zien een hoge prevalentie van chronische ziekten zoals hoge bloeddruk, diabetes, hartaandoeningen en epilepsie. Via onze mobiele klinieken in de oblasten Kherson, Donetsk en Kharkiv screenen we ook op tuberculose, hepatitis C en hiv.
Locaties: Donetsk oblast, en ziekenhuizen in Kherson stad, Kherson oblast
In de buurt van de oostelijke en zuidelijke frontlinie zien onze teams patiënten met traumatische verwondingen door beschietingen, bommen en granaatscherven. Gezondheidsinstellingen blijven ook patiënten met grote behoeften behandelen, bijvoorbeeld mensen die gewond zijn geraakt bij auto-ongelukken of die een hartaanval of beroerte hebben gehad. We beheerden de spoedeisende-hulpafdelingen en verleende chirurgische zorg aan patiënten in ziekenhuizen in de oblast Donetsk. Artsen Zonder Grenzen heeft momenteel een mobiel noodhulpteam dat extra capaciteit biedt voor noodhulp en chirurgische zorg in ziekenhuizen en dat ook training geeft aan het personeel. In het Tropinykh ziekenhuis in de stad Kherson ondersteunen we de chirurgische afdeling met personeel, waaronder chirurgen en anesthesisten.
De meeste patiënten worden opgenomen na een gewelddadig trauma, waarbij één op de vijf patiënten in kritieke, levensbedreigende toestand verkeert. De medewerkers van AZG verlichten de druk op het gezondheidszorgsysteem, en in het bijzonder op de traumacentra, door patiënten te triageren en te stabiliseren. De medewerkers beoordelen de behoeften, bepalen de urgentie en, afhankelijk van de behoeften, stabiliseren ze de patiënt en verwijzen ze hun door naar een afdeling in het ziekenhuis, naar een spoedoperatie of worden ze doorverwezen naar andere ziekenhuizen van het Ministerie van Gezondheid.
Locaties: Poltava, Kharkiv, Mykolaiv, Zhytomyr en Sumy
Veel mensen hebben ernstige verwondingen opgelopen door de oorlog en hebben een adequate, vroegtijdige postoperatieve behandeling nodig. AZG-teams ondersteunen de Oekraïense gezondheidszorg met specialisatie en training in fysiotherapie en postoperatieve zorg, evenals psychologische consulten. Revalidatie en geestelijke gezondheidszorg waren voor de oorlog niet bijzonder ontwikkeld in het gezondheidszorgsysteem, maar het enorm aantal mensen met zware verwondingen die postoperatieve zorg nodig hebben is enorm. Zonder de juiste zorg, lopen de traumapatiënten die we zien lopen het risico om langdurige medische problemen of blijvende handicaps te ontwikkelen.
Artsen Zonder Grenzen biedt zowel theoretische als praktische fysiotherapeutische training aan het personeel dat betrokken is bij de fysieke revalidatie van oorlogsgewonde patiënten in verschillende ziekenhuizen: één in Mykolaiv en twee ziekenhuizen in Kharkiv oblast. Tot eind 2023 hebben we deze activiteiten ook aangeboden aan twee ziekenhuizen in de oblast Poltava.
We hebben training en donaties gegeven aan een vroeg revalidatieproject voor oorlogsgewonden in Zhytomyr oblast, waar we ook training en technische ondersteuning bieden aan ziekenhuizen.
Locaties: Kirovohrad
In de oblast Kirovohrad verleenden Artsen Zonder Grenzen-teams tot januari 2024 medische zorg aan ontheemden via mobiele klinieken. De teams boden ook ondersteuning op het vlak van geestelijke gezondheid, waaronder psychologen die patiënten psycho-educatie en recreatieve activiteiten gaven.
Locaties: Kyiv-stad, Vinnytsia-stad, Cherkasy, Kropyvnytskyi
We coördineren een jong revalidatieproject voor oorlogsgewonden in het ziekenhuis van het Ministerie van Volksgezondheid in Cherkasy oblast, waar we oorlogsgewonde patiënten ondersteunen met fysiotherapie, psychologische en verpleegkundige zorg. We bieden ook training en technische ondersteuning aan het ziekenhuis.
Tot november 2023 leidde AZG revalidatieprojecten voor oorlogsgewonden in een ziekenhuis in Kiev dat werd beheerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en in een ziekenhuis in Vinnytsia, dat werd beheerd door het ministerie van Volksgezondheid. Op beide plaatsen boden we fysiotherapie en geestelijke gezondheidszorg en sociale diensten, waaronder counseling. In november hebben we deze activiteiten overgedragen aan de Franse medische NGO Mehad, die de activiteiten blijft ontwikkelen.
Onze teams gaven theoretische en praktische training aan fysiotherapeuten in een ziekenhuis in Kropyvnytskyi, in de oblast Kirovohrad. We beëindigden onze activiteiten hier in januari 2024.
Locatie: Vinnytsia
In 2023 begon AZG met gespecialiseerde psychotherapeutische diensten voor mensen die kampen met oorlogsgerelateerde symptomen van posttraumatische stressstoornis (PTSS) in Vinnytsia. Deze diensten worden aangeboden in een nieuw, speciaal ontworpen centrum voor geestelijke gezondheidszorg dat in september werd geopend. We bieden psychologische sessies voor zowel individuen als leden van het ondersteunende netwerk van de patiënt. Onze specialisten voorzien hen van technieken om de verergering van symptomen te helpen inperken en voorkomen, hun copingvaardigheden te vergroten, interpersoonlijke functionaliteit te verbeteren en de gevolgen van traumatische stress te verminderen.
Een speciaal opgeleid team voor de bevordering van de geestelijke gezondheid is verantwoordelijk om gemeenschap te betrekken en mobiliseren door middel van partnerschappen met belangrijke organisaties en andere zorgverleners in de stad Vinnytsia. Daarnaast trainen we artsen, psychologen en maatschappelijk werkers in partnerorganisaties en medisch personeel in basisgezondheidszorgcentra in verwijzingscriteria naar AZG-diensten.
Locaties: Zhytomyr oblast
In Zhytomyr is het tuberculoseproject dat vijf jaar liep, afgesloten. Eind november hebben we ons laboratorium met bioveiligheidsniveau 3, dat wordt gebruikt voor tbc-diagnose, overgedragen aan het ministerie van Volksgezondheid.
Sinds begin 2023 heeft AZG bijna 600 donaties gedaan (ter waarde van meer dan 2 miljoen euro) van medicijnen, medische verbruiksgoederen en apparatuur, hygiënekits en dekens. We hebben ook donaties gedaan aan 96 verschillende gezondheidsfaciliteiten in negen verschillende regio's van Oekraïne, aan 35 faciliteiten die basisgezondheidszorg bieden en 61 gespecialiseerde gezondheidsfaciliteiten.
133 medische treinreizen
3.727 patiënten vervoerd
3.078 spoedopnames
319 chirurgische ingrepen (zowel geassisteerd als uitgevoerd door AZG)
9.745 transporten
1.530 transporten op intensive care niveau
62 % van de vervoerde patiënten met gewelddadig trauma
19.773 fysiotherapiesessies
1.007 patiënten
12.334 individuele consulten geestelijke gezondheidszorg
61.929 poliklinische consulten
2.451 consulten seksuele en reproductieve gezondheid
778 counselingsessies
237 patiënten
Uitgaven in 2023
Totaal: €31,3 miljoen
Budgetprognose voor activiteiten in Oekraïne in 2024: €12,2 miljoen
In 2024 gaan onze teams door met patiënten te behandelen die een posttraumatische stressstoornis hebben, in een centrum in Vinnytsia. In Oost-Oekraïne gaan zetten we onze ambulancediensten verder en mobiele medische noodhulp in de buurt van de frontlinies, waaronder het ondersteunen van ziekenhuizen in de stad Kherson met chirurgisch personeel. AZG blijft ook oorlogswonde patiënten steunen met fysiotherapie, psychologische en verpleegkundige zorg in het project voor vroege revalidatie in het ziekenhuis van het ministerie van Volksgezondheid in Cherkasy oblast.
In Polen werken AZG-teams samen met het ministerie van Gezondheid om ervoor te zorgen dat patiënten toegang krijgen tot behandeling voor resistente tuberculose, waaronder patiënten die eerder door AZG in Oekraïne werden ondersteund.
Uitgaven in 2023: totaal €1,19 miljoen
Artsen Zonder Grenzen is al 30 jaar aanwezig in Rusland. We werken samen met partnerorganisaties in Sint-Petersburg en Moskou om ervoor te zorgen dat mensen uit Oekraïne die leven met hiv en/of hepatitis C hun behandeling kunnen voortzetten.
Om tegemoet te komen aan de behoeften als gevolg van de oorlog in Oekraïne werken we nauw samen met regionale niet-gouvernementele organisaties in de regio's Voronezh, Belgorod en Rostov aan de Don. Een team van lokale maatschappelijk werkers, medische adviseurs, psychologen en juridisch adviseurs zorgt ervoor dat mensen uit Oekraïne medische zorg krijgen in erkende medische klinieken en toegang hebben tot andere gezondheidszorg en sociale diensten van de staat. Indien nodig dekken we de hiaten in de medische zorg en betalen we voor de nodige medicijnen en medische consulten. We voorzien ook mensen van voedsel, hygiënepakketten en kleine huishoudelijke artikelen waar nodig.
Vanaf augustus 2023 is de steun aan Voronezh, een partner-NGO, gestopt en is er een nieuwe samenwerking gestart met een NGO die een tijdelijk opvangcentrum in Taganrog in de regio Rostov helpt. Veel ontheemden komen zonder enige bezittingen naar het centrum en daarom verstrekken we essentiële levensmiddelen en artikelen voor persoonlijke hygiëne. Degenen die medische en geestelijke gezondheidszorg nodig hebben, zien een arts en een psycholoog van de partner-NGO.
Artsen Zonder Grenzen in cijfers
Uitgaven in 2023
Onze respons in Rusland werd niet gedekt door het noodfonds voor Oekraïne.
Totaal: €1,26 miljoen
Verwacht budget voor 2024: €1,71 miljoen
