IRAK: GEZONDHEIDSZORG VOOR MOEDERS NOG STEEDS ONTOEREIKEND IN MOSUL
Het is een regenachtige ochtend in het Al-Nahwaran district van Mosul, de tweede grootste stad van Irak. Een groep vrouwen staat in de rij voor een kleine medische faciliteit, niet bang van het stormachtige weer. De buik van sommige vrouwen verraadt waarom ze een bezoek brengen.
Steeds meer vrouwen bezoeken de materniteitsambulance
Maram, een jonge vrouw uit Mosul, wacht geduldig voor de materniteitsambulance tot het haar beurt is om naar binnen te gaan. Ze is 20 jaar oud en drie maanden zwanger. Ze verwacht haar 3e kind en is hier voor haar eerste prenatale controle. “Ik kwam naar hier omdat mijn familie me over deze materniteit vertelde," zegt ze. “Mijn schoonzus is hier eerder geweest en ze raadde het me aan. Het nieuws verspreidt zich snel in Mosul en de laatste maanden komen steeds meer vrouwen naar hier voor natale zorg.
Grote behoefte aan gezondheidszorg
Op de westelijke oever van de rivier de Tigris ligt de materniteit van Artsen Zonder Grenzen (Al-Amal Maternity Ward), waar routine verloskundige zorg, prenatale zorg, gezondheidsbevordering, gezinsplanning en psychologische ondersteuning wordt geboden. “We hebben deze materniteit oorspronkelijk geopend om de grote behoefte aan toegang tot gezondheidszorg in het algemeen en tot seksuele en reproductieve gezondheidzorg in het bijzonder op te vangen," verklaart Yousif Loay Khudur, adjunct-projectcoördinator van Artsen Zonder Grenzen. Drie jaar later komen nog steeds veel vrouwen hierheen omdat het gezondheidssysteem van de stad verre van functioneel is.
De oorlog is voorbij, maar de wederopbouw kost tijd
In juni 2014 viel Mosul in handen van de Islamitische Staatgroep. In oktober 2016 lanceerden Iraakse veiligheidstroepen en een internationale coalitie een militair offensief om de stad te heroveren. De slag om Mosul duurde 250 dagen en blijft een van de dodelijkste stedelijke gevechten sinds de Tweede Wereldoorlog. In juli 2017 verklaarden de Iraakse autoriteiten officieel dat zij Mosul hadden heroverd. 5 jaar later zijn veel medische voorzieningen die tijdens de gevechten zijn beschadigd, nog niet volledig hersteld en niet functioneel. Er is nog steeds een tekort aan medische benodigdheden. Daardoor hebben duizenden gezinnen in en rond Mosul nog steeds moeite om toegang te krijgen tot kwalitatief goede en betaalbare gezondheidszorg. Zwangere vrouwen en hun ongeboren baby’s zijn het meest kwetsbaar.
Het herstel van medische voorzieningen kwam traag op gang
“Vóór 2014 was de gezondheidszorg in Mosul niet perfect, maar wel functioneel", zegt Yousif Loay Khudur. “Vrouwen bevielen vroeger thuis of in een van de ziekenhuizen in de stad. Maar tijdens de militaire tussenkomst in 2016 en 2017 zijn veel medische voorzieningen beschadigd of vernield en is apparatuur gestolen. Het herstel van de medische voorzieningen in de stad kwam traag op gang en hoewel de strijd om Mosul al bijna vijf jaar aan de gang is, voelen en zien we nog steeds veel van de gevolgen. De meeste ziekenhuizen en gezondheidsinstellingen worden nog steeds herbouwd of gerenoveerd. Maar kijk naar deze vrouwen die hun baby’s verwachten: ze kunnen gewoon niet wachten tot deze renovaties klaar zijn."
Artsen Zonder Grenzen begeleidde 15.000 geboorten
Als reactie op de grote onvervulde behoeften na de strijd om Mosul opende Artsen Zonder Grenzen in 2017 een gespecialiseerde materniteit in het Nablus-ziekenhuis in West-Mosul om veilige, hoogwaardige en gratis maternale- en neonatale zorg te verlenen aan vrouwen en hun baby's. In juli 2019 opende een tweede team van Artsen Zonder Grenzen de materniteit Al-Amal binnen het algemene gezondheidscentrum Al-Rafadain, ook gelegen in West-Mosul. Vorig jaar hebben de teams van Artsen Zonder Grenzen in deze 2 faciliteiten bijna 15.000 geboorten begeleid.
Zorgpersoneel zorgt 7/7 voor vrouwen
Rafida, 15 jaar, is onlangs in het materniteitsziekenhuis Al-Amal bevallen van haar eerste kind nadat zij van buren en familieleden over deze kliniek hoorde. Terwijl ze haar zoon Layth in haar armen houdt, zegt ze dat ze dankbaar is voor de zorg die ze heeft gekregen. Niet minder dan 35 vroedvrouwen en begeleiders werken dag en nacht, zeven dagen per week, in de instelling om vrouwen te helpen bevallen.
“Op een normale dag staan we gemiddeld bij 10 tot 15 bevallingen bij, maar op drukke dagen kunnen dat er wel 20 tot 25 zijn", zegt Rahma Adla Abdallah, een superviserende vroedvrouw. Maar helaas, we kunnen nog steeds niet in alle behoeften voorzien. We helpen de meeste vrouwen, maar we moeten toelatingscriteria hebben om het best mogelijke niveau van zorg te kunnen garanderen, binnen onze eigen middelen.”
Ondersteuning van de lichamelijke en geestelijke gezondheid van vrouwen
Samen met haar collega's helpt Rahma zoveel mogelijk vrouwen. De vroedvrouwen helpen niet alleen bij de bevalling, maar verlenen ook pre- en postnatale zorg en gezinsplanningsactiviteiten, die vrouwen uit de hele stad aantrekken.
Geestelijke gezondheidszorg is een andere essentiële dienst die in materniteiten wordt aangeboden. “Vrouwen in deze gemeenschap hebben niet alleen behoefte aan lichamelijke verzorging, maar ook aan uitgebreide geestelijke gezondheidszorg," zegt Rahma Adla Abdallah. Gendergerelateerd geweld is bijvoorbeeld een probleem dat we soms zien. Sommige van onze patiënten maakten het mee, maar ze praten er zelden over. Het Iraakse Directoraat Volksgezondheid heeft in de stad ook speciale gezondheidsdiensten opgezet om zorg te verlenen aan slachtoffers van gendergerelateerd geweld. "Er is nog een lange weg te gaan voordat we een goede toegang tot zowel lichamelijke als geestelijke gezondheidszorg in Mosul kunnen garanderen", zegt Rahma Adla Abdallah.
Materniteitszorg toegankelijk voor iedereen
Het stigma van zaken als gendergerelateerd geweld is slechts één van de vele hindernissen voor de toegang tot gezondheidszorg in Mosul. Maar als het gaat om seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten in de stad, zijn er vele oorzaken. “De omgeving is hier bijzonder ingewikkeld”, zegt Bashaer Aziz, een andere toezichthoudende vroedvrouw die op de materniteit van Al-Amal werkt. “Veel vrouwen hebben geen toegang tot zorg, omdat zij het zich niet kunnen veroorloven of omdat zij andere moeilijkheden ondervinden. Denk maar aan het ontbreken van officiële documenten, vanwege het recente conflict of omdat zij een tijd ontheemd zijn geweest. Dus wanneer patiënten naar onze instelling komen, zijn ze meestal erg dankbaar voor de medische en verloskundige zorg van hoge kwaliteit. Zij kunnen nergens anders heen, zij kunnen niet betalen voor diensten in privé-ziekenhuizen of klinieken. Onze materniteit maakt een groot verschil voor hen.”
Alternatieven bieden en hulpverlenen
Het vinden van een veilige plaats om te bevallen is slechts een van de vele uitdagingen waarmee aanstaande moeders in Mosul te maken hebben, naast het goed voeden van zichzelf en hun kinderen. “Soms komen vrouwen hier en aten ze nog niets," voegt Rahma Adla Abdallah eraan toe. In veel gevallen is het onmogelijk te zeggen hoe ver ze in hun zwangerschap zijn. Soms komen ze met hun kinderen, die erg mager zijn of ondergewicht hebben. Het is dus onze taak om hen een alternatief te bieden en te proberen zoveel mogelijk te helpen met de diensten die wij kunnen verlenen. Rahma en Bashaer zijn het erover eens dat de materniteit van Artsen Zonder Grenzen een positieve rol speelt in de buurt.
“Deze materniteit maakt ons leven beter”
Mahaya, 50 jaar, vergezelde haar schoondochter om te bevallen. Ze kwamen uit Tel Afar, meer dan een uur hier vandaan. “Voordat deze materniteit bestond, was er niets beschikbaar en zijn we thuis bevallen," zegt ze. Een vroedvrouw zou de baby komen halen en dat was het. Er was niet eens een ziekenhuis waar we heen konden. Deze materniteit maakt ons leven veel beter.”
Aan het einde van haar dienst brengt Rahma graag tijd door op de postnatale afdeling van de kraamkliniek. Ze houdt één van de baby's vast die die dag geboren is, een klein meisje genaamd Rivan. Hoewel ze nog maar een paar uur oud is, staan haar ogen al wijd open. De baby kijkt naar haar moeder, Bouchra, 19 jaar, die naast haar in een bed ligt te rusten. “De bevalling was moeilijk, maar ging goed, en de vroedvrouwen hebben veel geholpen," zegt ze. Rivan is mijn eerste kind en ik ben blij dat ik hem heb. Ik hoop dat de toekomst steeds rooskleuriger wordt en dat ik ook andere kinderen op de wereld zal zetten. Als ik later meer kinderen heb, kom ik hier terug," besluit ze met een glimlach.
