Eerste noodteam over de overstromingen in Somalië: "We staan voor onmogelijke keuzes."
Mohamed Kalil werkt ruim tien jaar bij Artsen Zonder Grenzen als adviseur humanitaire zaken in Somalië en Somaliland. Hij zat in het eerste noodteam dat in Beledweyne reageerde op de overstromingen en is net teruggekeerd. Hij vertelt over wat onze teams ter plekke zagen.
"Beledweyne is een grote stad in het midden van Somalië, met hoogbouw en een levendig commercieel centrum. In het regenseizoen krijgt de stad traditioneel bakken water te verwerken. Toch was dit jaar naders. De rivier Shabelle zwol hevig aan door het teveel aan water uit de hooglanden van grensland Ethiopië. Eind oktober trad de Shabelle uit haar oevers over waardoor de stad bijna volledig onder water kwam te staan.
De lokale bevolking kan zich niet herinneren dat het water ooit zo hoog stond. De overstromingen troffen werkelijk iedereen: arm of rijk. Iedereen moest zijn huizen en kantoren verlaten. In het zakendistrict bereikte het water een niveau dat de overheid niet eens meer kon meten. Sommige inwoners klommen op hun dak en kwamen daar vast te zitten. Andere moesten wachten op boten die hen uit hun huizen redden.
Nauwelijks medische voorzieningen
Het is ondertussen al een paar dagen gestopt met regenen, het water is wat gezakt en we kunnen de schade aan de wegen en rioleringen nu nauwkeurig vaststellen. Voedselvoorraden zijn weggespoeld. Drink- en afvalwater zijn met elkaar vermengd. De ondiepe waterputten zijn verontreinigd. Overal staan plassen met stilstaand water, dat zijn ware broedplaatsen voor muggen die malaria en andere ziekten veroorzaken.
In het regionale ziekenhuis kwam het water een halve meter hoog te staan. Alleen de operatiekamer, gelegen op een bovenverdieping, werd niet getroffen. De activiteiten in de zorgvoorziening lagen de voorbije drie weken stil. Medische raadplegingen gingen niet door. Het elektriciteitsnet raakte waarschijnlijk beschadigd, er is nauwelijks medische apparatuur die nog werkt.
Door de overstromingen in Beledweyne raakten in korte tijd zo’n 270.000 personen ontheemd. Zij zoeken hoger gelegen gebieden op in het westen en het oosten van de stad. De meesten wonen er in geïmproviseerde tenten. Vaak gaat het om niet veel meer dan een paar kledingstukken die ze over takken spannen of tussen bomen hangen. Het zal nog lang duren voor iedereen weer naar huis kan.
Onmogelijke dilemma’s
Op 31 oktober zijn we met een klein team in Beledweyne aangekomen. Wat een eerste verkenning van de situatie moest worden, draaide door de immense behoeften meteen uit op het verstrekken van noodhulp. Hoewel de lokale luchthaven een paar dagen dicht was, konden we voorraden therapeutisch voedsel, tenten en essentiële levensmiddelen als zoals dekens, emmers en kookgerei uitdelen. We bouwden ook toiletten en voerden massaal drinkbaar water aan.
De bevolking zit in zo’n kwetsbare situatie dat we vaak voor een onmogelijk dilemma komen te staan om te bepalen wie de hoogste noden heeft. Ik zag hoe volwassenen en kinderen om de beurt schuilden in tenten omdat er niet genoeg plek is om het hele gezin op te vangen. Ik heb vrouwen zien bevallen in onverantwoorde hygiënische omstandigheden. Een wanhopige, ondervoede weduwe was niet in staat haar pasgeboren tweeling borstvoeding te geven.
Op een dag ontmoette ik een oude vrouw die een plek zocht om te schuilen. Toen we enkele dagen later terugkwamen met een tent, was het al te laat. We kregen te horen dat ze dood was. Onze hulpverlening is tot dusver slechts een druppel op een hete plaat geweest. We delen hier PlumpyNut uit, een zeer energierijk voedingssupplement dat we gebruiken om ondervoede kinderen te behandelen. Hier zijn volledige gezinnen die zo’n PlumpyNut moeten delen. Anderen drinken noodgedwongen regenwater. Velen hebben geen bescherming tegen de verschroeiende zon overdag en tegen de kille wind ‘s nachts.
Gecoördineerde aanpak noodzakelijk
Een tweede team van Artsen Zonder Grenzen kwam een week na ons aan. Eerst hebben ze medewerkers van het ministerie van Volksgezondheid opgeleid, daarna hebben ze mobiele klinieken opgezet op vier plaatsen in de stad. Ze behandelden veel kinderen met infecties aan de luchtwegen, zoals een longontsteking, en patiënten met waterige diarree, koorts en ziektes die door muggen of teken worden overgedragen zoals malaria.
Er was al ondervoeding onder de bevolking voor de overstromingen plaatsvonden, maar de situatie verslechtert sinds de crisis. Vandaar dat wij veel ernstig ondervoede kinderen opvangen. We maken ons ook zorgen over het aantal gevallen van malaria dat sterk kan toenemen. En de uitbraak van ziekten die worden overgedragen over besmet water, bijvoorbeeld cholera.
Gecoördineerde inspanningen van humanitaire organisaties samen met de lokale autoriteiten zijn nodig om hulp ter plekke te krijgen en ervoor te blijven zorgen dat ze op tijd de meest kwetsbaren bereikt. Het is van cruciaal belang de slechte water- en sanitaire omstandigheden in Beledweyne snel te verbeteren. We moeten de toegang tot veilig drinkwater vergemakkelijken zodat we de verspreiding van ziekten voorkomen."
