Klimaatcrisis
-
Welke gevolgen voor de gezondheidssituatie stellen we vast?
-
Hoe reageren onze teams op de effecten?
-
En wat doen we om onze eigen voetafdruk te verkleinen?
Ongeziene regenval en overstromingen in Pakistan of Zuid-Soedan, de grootste droogtes in decennia in Somalië, Ethiopië of Madagaskar… De klimaatcrisis zorgt voor een enorme impact op heel wat bevolkingsgroepen. Als medische organisatie zijn wij niet geplaatst om te bepalen wat de oorzaak is van veel van de klimaatrampen waarop wij reageren. We kunnen enkel vaststellen dat de patiënten die we overal ter wereld helpen, meer en meer slachtoffer worden van het veranderende klimaat.
Artsen Zonder Grenzen werkt in de meest klimaatgevoelige gebieden ter wereld
We werken in enkele van de meest klimaatgevoelige gebieden ter wereld, waar we reageren op 's werelds meest urgente crises: conflicten, natuurrampen, uitbraken van ziekten en ontheemding. Maar de klimaatcrisis verergert sommige humanitaire crises aanzienlijk. De gevolgen voor de gezondheidszorg – die in veel van die landen al in de klappen deelde - zien onze teams elke dag.
Klimaatverandering: welke effecten op volksgezondheid stellen we vast?
Veel van de gevolgen van de klimaatverandering - overstromingen, droogte, zware stormen - zijn geen nieuwe problemen. Maar we stellen een duidelijke intensivering van deze weerpatronen vast, zowel in ernst als in frequentie. We reageren nu al op de gevolgen van deze extreme weersomstandigheden, maar we verwachten dat ze de komende jaren nog erger zullen worden.
Hevige regenval: stijging van malaria en dengue
Door toegenomen regenval op de plekken waar we werken, lijken ziektes die door muggen worden overgedragen – zoals malaria en dengue – toe te nemen. Afgelopen week brak in het overstroomde Pakistan nog malaria en dengue uit, zoals we al hadden gevreesd.
De afgelopen jaren hebben onze teams een trend van hevige regens waargenomen in meerdere landen en daar een forse toename van malariapatiënten behandeld. In 2018 en 2019 hebben we in Honduras, dat wordt beschouwd als een hotspot voor klimaatverandering, gereageerd op de ergste uitbraak van dengue in 50 jaar in het land, na een langdurig regenseizoen.
Droogte en overstromingen: meerdere landen gaan door een ondervoedingscrisis
Droogte en overstromingen hebben onmiskenbaar gevolgen hebben voor ondervoeding in sommige regio’s waar we werken. In Pakistan hebben de overstromingen de voedselproductie van bijna de helft (!) van het volledige land vernietigd. Maar ook in Zuid-Soedan of Niger hebben regens en overstromingen oogsten vernietigd. In de afgelopen twee jaar hebben we in beide landen meer ondervoede patiënten dan normaal opgenomen. In Pakistan bereiden onze teams zich momenteek voor om ook daar te reageren op ondervoeding.
Landen als Ethiopië, Somalië of Madagaskar gaan net door de ergste droogtes in decennia. De gevolgen daarvan zijn even nefast: volledige oogsten mislukken er jaar na jaar. Ook de voedselreserves raken stilaan op, waardoor de voedselprijzen stijgen. In die landen reageren we op een zeer ernstige ondervoedingscrisis.
Strijd om landbouwgrond: bron van conflict in sahellanden
In de Sahel - vrijwel alle Afrikaanse landen van oost naar west ten zuiden van de Sahara - heeft de klimaatverandering bijgedragen tot een onevenwichtige verdeling van de beschikbare grond tussen veehoeders en landbouwers. De concurrentie om hulpbronnen en toegang tot land hebben geleid tot wijdverspreide conflicten. We zien in meerdere sahellanden een forse toename in geweld en onveiligheid. Ook hierop reageren onze teams met medische noodhulp.
Orkanen en cyclonen: meer mensen worden ontheemd
Miljoenen mensen zijn momenteel op de vlucht voor onleefbare klimaatomstandigheden of ontheemd door natuurrampen die gelinkt zijn aan de klimaatcrisis. En daar zullen de komende jaren nog miljoenen bijkomen. In Honduras hebben onze teams medische hulp geboden aan mensen die ontheemd zijn geraakt door de orkanen Eta en Iota ─ de zwaarste stormen die Midden-Amerika hebben getroffen sinds de orkaan Mitch in 1998. In Mozambique, Zimbabwe en Malawi hebben onze teams ontheemden bijgestaan nadat cycloon Idai hun huizen had verwoest.
Wat doet Artsen Zonder Grenzen om zijn voetafdruk te verkleinen?
Klimaatverandering treft ons allemaal, op directe en indirecte manieren. En ieder van ons moet zijn of haar verantwoordelijkheid opnemen om onze voetafdruk samen zo klein mogelijk te houden.
In de eerste plaats erkennen we dat wij substantieel bijdragen aan de crisis waarop we reageren, gezien de koolstofintensieve aard van ons werk in crisissituaties overal ter wereld. Die koolstofvoetadruk verkleinen is een grote uitdaging, maar we gaan die wel aan met engagement.
Ons klimaatengagement
2020: Artsen Zonder Grenzen tekent het milieupact
Eind 2020 heeft Artsen Zonder Grenzen Het milieupact ondertekend. Dat is een erkenning van de milieu-impact die we als organisatie hebben, maar is ook een engagement om onze activiteiten aan te passen en onze koolstofvoetafdruk aanzienlijk te verkleinen.
We beperken onze vliegreizen
Wij beperken onze internationale vliegreizen. In elk land ter wereld waar we werken, wordt het overgrote deel van de hulp die we bieden sowieso al verstrekt door lokaal personeel. Vergaderingen, trainings en workshops vinden online plaats. Medisch materiaal kopen we dichter bij de plaatsen waar wij werken aan. Deze veranderingen – die allen zorgen voor veel minder vliegverkeer - zijn ook versneld door de impact van de COVID-19 op onze internationale mobiliteit van personeel en goederen.
We investeren in zonnepanelen
We ontwikkelen nieuwe energieoplossingen, zoals het gebruik van zonnepanelen om sommige van onze medische activiteiten van stroom te voorzien, en innovatieve benaderingen die inspelen op de omgeving waarin wij werken. In Pakistan bijvoorbeeld hebben wij zonnepanelensystemen geïnstalleerd in de faciliteiten die wij steunen in Dera Murad Jamali, Chaman en Kuchlak, allemaal in de provincie Balochistan. Deze systemen, die worden aangevuld met elektriciteit van het net of van een generator, leveren ononderbroken stroom voor verlichting, airconditioning, ventilatoren en het pompen en koelen van water.
We vermijden afval
We werken aan een efficiënte en maatschappelijk verantwoorde toeleveringsketen, om medische materialen en apparatuur te verminderen, te hergebruiken en te recyclen. Zo hebben we in Oeganda een project gelanceerd om de miljoenen plastic zakjes die wij elk jaar voor de distributie van medicijnen gebruiken, te vervangen door ecologisch duurzame zakjes waarvoor lokale grondstoffen worden gebruikt die door lokale gemeenschappen worden gemaakt. Ook verminderen wij het medisch afval in onze ziekenhuizen en klinieken, en onderzoeken wij mogelijkheden om waar nodig af te stappen van producten voor eenmalig gebruik.
