Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de zwaarste inspanning op het vlak van volksgezondheid die de mensheid ooit geleverd heeft, speelt zich vooral af in de Afrikaanse landen, waar de gezondheidssystemen veel te zwak zijn om deze uitdaging aan te gaan. In Malawi, waar ik werk, zijn twee op de drie banen in de gezondheidssector vacant, door een tekort aan artsen, verpleegkundigen en laboranten. In Kinshasa overlijdt één op de tien seropositieve patiënten gedurende de eerste twee dagen van hun verblijf in de AZG-kliniek, omdat hun toestand al te sterk is achteruitgegaan om nog baat te kunnen hebben bij een behandeling met aidsremmers waar ze tot dan toe tevergeefs naar hadden gezocht. En toch is hiv “gewoon” een chronische ziekte voor wie elke dag trouw zijn aidsremmers neemt. Bewijs: basketlegende Magic Johnson leeft al 24 jaar met hiv!
Revolutie nodig met communautaire zorgmodellen
Er is een revolutie nodig in de zorgverlening, zo niet zullen de opmerkelijke inspanningen om het aantal patiënten dat een behandeling met aidsremmers krijgt te verhogen, hun ultieme doel missen: ziekten ten gevolge van aids de wereld uit helpen en ervoor zorgen dat het virus geen slachtoffers meer maakt.
De communautaire zorgmodellen zijn één van de instrumenten waarover we beschikken en die voldoen aan de behoeften op de plaatsen waar de pandemie het hevigst toeslaat. Een patiënt bij wie de behandeling met aidsremmers aanslaat, hoeft niet elke maand een arts te raadplegen. Hij moet alleen de juiste pillen nemen en kan voor de rest een normaal leven leiden. Dus waarom niet alle patiënten gelijke toegang geven tot een behandeling, zodat ze daar niet meer voor hoeven te vechten? Een eenvoudig principe dat echter een ware revolutie betekent: tests met verschillende soorten communautaire zorgmodellen leert AZG dat de zorgverleners minder zwaar belast worden, waardoor ze meer patiënten een behandeling met aidsremmers kunnen geven en hun kostbare tijd volledig kunnen besteden aan de zwaarste gevallen.
Kiezen tussen gezondheid en overleven
Bovendien wijzen deze tests op betere resultaten voor de patiënten. Zo kunnen ze onder meer in het zorgcircuit blijven. Eén op de drie patiënten stopt immers binnen drie jaar met de behandeling omdat ze vaak moeten kiezen tussen hun gezondheid op lange termijn en hun economische overlevingskansen op korte termijn. Stel: u bent een zwangere vrouw die in Lesotho woont en seropositief is. U bent wellicht niet in staat om urenlang door besneeuwde bergen te trekken om uw maandelijkse behandeling te gaan halen. Dus als uw buur u niet naar de dichtstbijzijnde kliniek kan brengen op de rug van een pony, blijft u gewoon thuis en bestaat het risico dat uw baby seropositief geboren wordt. Of stel u eens voor dat u een mijnwerker bent in Mozambique. Als u elke maand van uw werk moet blijven om urenlang in de rij te staan vóór u uw geneesmiddelen krijgt, is de kans zeer groot dat u binnenkort ontslagen wordt. Dus gaat u niet, omdat u het momenteel belangrijker vindt om uw kinderen elke dag te kunnen voeden.
Meer dan 90 % van alle AZG-patiënten die opgenomen waren in één van de vele communautaire zorgmodellen in Mozambique, Zuid-Afrika en zelfs de DRC, een land waar de resultaten van de hiv-behandelingen bijzonder zorgwekkend zijn, waren twee à vier jaar later echter nog altijd in behandeling. De reden is eenvoudig: ze moesten niet ver lopen om hun behandeling te krijgen.
Durven hervormen
Die weg bewandelen, vereist echter een gedurfde keuze: een radicale hervorming van de bestaande gezondheidszorg in de Afrikaanse landen. De eerste revolutie in de hiv-zorg was de vermindering van de kostprijs van de geneesmiddelen, die voortaan ook betaalbaar zijn voor de armsten. De tweede revolutie was de verbetering van de behandeling zelf. Die beperkt zich vandaag tot één pil per dag, met een minimum aan bijwerkingen. Mijn patiënten hebben echter nog een derde revolutie nodig, waardoor ze eindelijk hun behandeling kunnen voortzetten en een goede levenskwaliteit kunnen hebben, ondanks hun ziekte.
Dr. Daniela Belén Garone is medisch coördinatrice voor AZG in Malawi.
AZG lanceerde in 1999 haar eerste ARV-programma’s en behandelt momenteel 210.000 patiënten in 23 landen overal ter wereld.
