Open brief aan alle staten en andere actoren die betrokken zijn in het Syrische conflict
Naar aanleiding van de overeenkomst tussen de regeringen van Rusland en de Verenigde Staten, doet Artsen zonder Grenzen een beroep op deze 2 landen om het substantieel uitbreiden van de humanitaire hulp voor miljoenen door de oorlog getroffen Syriërs bovenaan hun diplomatieke agenda te zetten.
Vanwege het feit dat een groot aantal staten en andere actoren bij het Syrische conflict betrokken zijn, is het van het grootste belang dat de regeringen van Rusland en de Verenigde Staten met hun bondgenoten een strategie ontwikkelen voor grootschalige aanvoer van humanitaire hulp naar waar die nodig is in Syrië.
Voor alle duidelijkheid, een oproep om de patstelling rond humanitaire hulp te doorbreken, moet niet worden opgevat als een pleidooi voor militair ingrijpen. Zoals bepaald in het internationale humanitaire recht, moeten hulp en hulpverleners zich vrij kunnen bewegen om degenen die het meest in nood verkeren te kunnen bereiken. De Russische en Amerikaanse regeringen moeten daarom met net zoveel diplomatieke inzet als waarmee de overeenkomst over chemische wapens is gesloten, zorgen voor de uitbreiding van de humanitaire hulp voor de miljoenen Syrische vluchtelingen.
Bijna tweeëneenhalf jaar na de uitbraak van het Syrische conflict zijn in deze burgeroorlog al meer dan 100.000 mensen omgekomen. Een kwart van de bevolking heeft hun woonplaatsen moeten ontvluchten. Nog eens 2,1 miljoen mensen is het land ontvlucht.
De medische voorzieningen – net als de rest van de maatschappij – zijn onder vuur komen te liggen en zijn niet langer in staat te voorzien in de acute en chronische medische behoeften van de Syrische bevolking. Ziekenhuizen en medische staf zijn gedurende de oorlog een doelwit geweest. Van de 91 overheidsziekenhuizen in het land zijn 55 (60 procent) beschadigd of compleet verwoest.
In veel gebieden zijn de mensen te bang om de frontlijnen over te steken om naar klinieken te gaan. Gezondheidswerkers zijn gedood, gearresteerd, gemarteld of bedreigd. Tweeëntwintig Syrische vrijwilligers van de Rode Halve Maan zijn gedood sinds het begin van de oorlog. Het klimaat voor onafhankelijke medische hulp is steeds vijandiger geworden. Eén van de laatste voorbeelden was het bombardement door de Syrische luchtmacht, begin september, van een veldhospitaal in al-Bab, in Noord-Syrië. 9 patiënten en 2 medische medewerkers kwamen daarbij om. Hulpverleners komen ook onder vuur te liggen van sommige oppositiegroepen.
Voordat dit conflict uitbrak, had Syrië een goed functionerend gezondheidssysteem met geavanceerde medische expertise en zijn eigen farmaceutische industrie. Inmiddels is deze infrastructuur nagenoeg geheel weggevallen, aan beide zijden van de frontlinie. Er is een tekort aan basismedicijnen vanwege de ineenstorting van de farmaceutische industrie of indirect door de internationale sancties tegen Syrië. Het afsnijden van de aanvoer van medische voorraden door de frontlinies naar gebieden onder controle van de oppositie komt neer op een sanctiebeleid van de overheid tegen delen van het land.
Artsen zijn in grote aantallen het land ontvlucht. Onder degenen die gebleven zijn, bevinden zich kleine aantallen medische specialisten, artsen-in-opleiding en chirurgen met nauwelijks ervaring in het opereren van oorlogsverwondingen. Tandartsen voeren eenvoudige chirurgische operaties uit, apothekers behandelen patiënten en jongeren doen vrijwillig verplegende taken.
De inwoners van Syrië komen inmiddels niet alleen om door kogels, bommen en raketten, maar ook door makkelijk te behandelen en te voorkomen chronische ziekten als diabetes en hoge bloeddruk. Besmettelijke ziekten die ooit bedwongen waren in Syrië, zoals mazelen en cutane leishmaniase (huidleishmaniasis) zijn op diverse plaatsen in het land uitgebroken. Voor zwangere vrouwen met complicaties is het bijna onmogelijk om spoedeisende verloskundige zorg te krijgen. De grotendeels ineengestorte medische zorg in de oppositiegebieden is nog verder verslechterd door ontoereikende humanitaire hulp om het gat te dichten.
Sinds het begin van het conflict hebben de Syrische autoriteiten geweigerd Artsen zonder Grenzen toestemming te geven in het land te werken. Artsen zonder Grenzen zag zich genoodzaakt humanitaire hulpoperaties te starten vanuit de buurlanden, in gebieden voornamelijk onder controle van de oppositie.
De 6 ziekenhuizen en de 2 klinieken van Artsen zonder Grenzen in Syrië voeren per maand ongeveer 10.000 medische consulten en 430 chirurgische ingrepen uit. Dat laat zien hoe groot de noden zijn in de kleine gebieden waar Artsen zonder Grenzen kan werken. Waar Artsen zonder Grenzen niet zelf actief kan zijn in Syrië, ondersteunt de organisatie 28 ziekenhuizen en 56 gezondheidscentra. Zij melden allen tekorten aan essentiële medische voorraden vanwege de extreme moeite die het kost om medisch materiaal door de checkpoints en wegblokkades te loodsen.
De Russische en de Iraanse regering moeten hun goede relaties met de Syrische autoriteiten inzetten om toegang voor hulporganisaties te garanderen tot gebieden die onder controle staan van de Syrische regering en om hen in staat te stellen de frontlinies over te steken naar gebieden die onder controle staan van de oppositie. De autoriteiten in Damascus moeten ook alle administratieve vereisten die de hulpverlening in het land vertragen, vergemakkelijken, zoals het sluiten van bevoorradingsroutes, restricties op de bewegingsvrijheid van hulpverleners, en andere bureaucratische obstakels. Verder moet de Syrische regering de onpartijdigheid en neutraliteit van medische faciliteiten respecteren en stoppen met ziekenhuizen, personeel en patiënten onder vuur te nemen. Daarnaast moet ze ook het transport van medische voorraden en personeel door de frontlinies heen mogelijk maken.
Belangrijke staten die oppositiegroepen steunen, zoals de VS, Turkije, Saoedi-Arabië en Qatar, moeten ervoor zorgen dat deze groepen humanitaire hulp faciliteren en respecteren door de frontlinies heen. Deze landen moeten er ook voor zorgen dat de oppositiegroepen die ze direct of indirect ondersteunen ermee ophouden militaire bases in te richten in de buurt van medische faciliteiten, en ermee ophouden medisch personeel of patiënten lastig te vallen, te bedreigen of aan te vallen.
De verantwoordelijkheid om humanitaire hulp in Syrië te faciliteren en te respecteren rust ook op de schouders van alle gewapende groepen, milities en staten die ook maar enige invloed hebben of betrokken zijn in het conflict. De buurlanden moeten hun grenzen open houden, zowel om vrije toestroom van hulp naar Syrië in stand te houden, als om vluchtelingen in staat te stellen hun heil buiten het land te zoeken.
De diplomatie moet tot het uiterste gaan om te verzekeren dat VN-agentschappen en hulporganisaties noodhulp kunnen bieden aan de Syrische bevolking, of het nu vanuit Damascus is, of vanuit de buurlanden.
De crisis is Syrië is ongekend en vereist een bijzondere en eensgezinde diplomatieke inspanning om humanitaire hulp mogelijk te maken. Elke maand worden duizenden Syriërs gedood of op de vlucht gejaagd. Een akkoord om humanitaire hulp te faciliteren moet centraal staan bij elke poging de catastrofale gevolgen van deze oorlog te verlichten. Het leven van miljoenen staat op het spel.