5 uitdagingen in de strijd tegen Covid-19 voor de Bangladeshi en Rohingya

In Bangladesh, een van de dichtstbevolkte landen ter wereld, ligt het grootste vluchtelingenkamp ter wereld. In Cox´s Bazar leven bijna een miljoen Rohingya-vluchtelingen in overbevolkte, onhygiënische omstandigheden. Nu COVID-19 zich door Bangladesh verspreidt, zijn dit de vijf belangrijkste uitdagingen die moeten worden overwonnen.

1. Zeer kwetsbare bevolkingsgroepen

In heel Bangladesh hebben veel verarmde gemeenschappen te maken met een precair bestaan in een overvolle omgeving, waardoor ze bijzonder kwetsbaar zijn voor COVID-19. Veel Bangladeshi's leven in dichtbevolkte stedelijke gebieden en sloppenwijken en Rohingya-vluchtelingen zitten vast in krappe, smerige onderkomens, met wel 10 familieleden op een kamer.

Het is bijna onmogelijk om in deze settings fysieke afstand te houden. In de vluchtelingenkampen wonen ongeveer 860.000 Rohingya's op slechts 26 vierkante kilometer grond in Cox's Bazar, met slechte toegang tot zeep of schoon water. Ze zijn afhankelijk van de gemeentelijke distributie van drinkwater, voedsel en brandstof, wat betekent dat ze in grote groepen uren moeten wachten om deze te ontvangen.

"Mensen voelen zich gefrustreerd door het constante advies om hun handen te wassen. Als je maar 11 liter per dag hebt, hoe kan dit dan genoeg zijn om de hele tijd je handen te wassen?" zegt Richard Galpin, water- en sanitaire expert.

Na decennia van vervolging in Myanmar, waarin de toegang tot de gezondheidszorg ernstig werd beperkt, hebben de Rohingya's een laag gezondheidsniveau en missen ze de bescherming van routinematige immunisaties, waardoor ze bijzonder kwetsbaar zijn voor besmettelijke ziekten.

Vóór COVID-19 had ongeveer 30 procent van de patiënten die door Artsen Zonder Grenzen in de vluchtelingenkampen werden behandeld, symptomen van de luchtwegen, zoals kortademigheid. Dit plaatst hen in een risicogroep voor deze nieuwe ziekte.

2. Behoud van essentiële diensten en toegang tot hulp

De capaciteit binnen de gezondheidszorg wordt omgebogen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, en de humanitaire respons is aanzienlijk verminderd. Moeders zullen echter blijven bevallen, kinderen zullen diarree blijven krijgen en chronische patiënten zullen medicijnen nodig blijven hebben. Het is van cruciaal belang dat deze essentiële, levensreddende activiteiten worden gehandhaafd.

De reisbeperkingen, ook al zijn ze essentieel om de verspreiding van COVID-19 te beperken, zijn van invloed op de toegang tot de gezondheidszorg. Het is veel moeilijker voor mensen met 'onzichtbare' ziekten om aan te tonen dat ze ziek zijn en in aanmerking komen voor een behandeling. Mensen die lijden aan psychiatrische stoornissen of niet-overdraagbare ziekten, zoals diabetes, lijken misschien gezond, maar als hun regelmatige behandelingen worden onderbroken, lopen ze het risico terug te vallen en opnieuw zeer schadelijke symptomen te krijgen. In de afgelopen week kwam één patiënt in tranen bij ons toe. Ze was bang dat ze zou worden weggestuurd; het had haar vijf dagen gekost om vervoer te regelen om naar het ziekenhuis te komen.

Voor de Rohingya's betekent het begin van de zware moessonregens in de komende maand dat het risico op uitbraken van wateroverdraagbare ziekten, zoals cholera, zal escaleren. De water- en sanitaire infrastructuur in stand houden voor zo'n grote kampbevolking is een nog grotere uitdaging binnen de huidige beperkingen. Latrines moeten worden ontdaan van slib en waternetwerken moeten worden onderhouden en gerepareerd; dit alles vereist voorraden, materialen en mankracht, die nu allemaal in beperkte mate beschikbaar zijn.

3. Geruchten en angst voorkomen

Onze ervaringen met andere uitbraken van besmettelijke ziekten heeft ons geleerd hoe cruciaal het is om de gemeenschappen die we helpen te betrekken en voor te lichten. Dat is van vitaal belang om ervoor te zorgen dat ze begrijpen hoe ze zichzelf kunnen beschermen, om geruchten aan te pakken en angst te verminderen, en om mensen een gevoel van controle te geven. De Bangladeshi en Rohingya gemeenschappen zijn begrijpelijkerwijs bang. Geruchten en verkeerde informatie kunnen zich net zo snel verspreiden als het virus.

Angst houdt mensen die een essentiële niet-COVID-19-behandeling nodig hebben weg van onze klinieken. In de afgelopen weken hebben we een sterke daling van het aantal consulten gezien. In het veldhospitaal Kutupalong, in Cox's Bazar, zien onze teams normaal gesproken tussen de 80 en 100 patiënten per dag voor wondverbanden. Veel daarvan zijn chronische wonden, die om de twee of drie dagen regelmatig moeten worden gereinigd en verzorgd. Nu komen ongeveer 30 patiënten per dag. Zonder deze wondverbanden bestaat er een risico op infecties, sepsis en zelfs de dood.

Onze outreachteams in de kampen en de naburige Bangladeshi dorpen zijn bezig om advies uit te wisselen over hoe de verspreiding van COVID-19 te voorkomen. Om te voorkomen dat mensen in groepen worden verzameld, gaan ze van huis tot huis en spreken ze met individuele familieleden.

We hebben korte video's gemaakt voor mensen om te delen via bluetooth, gezien de beperkingen van het internet. We werken ook samen met gemeenschaps- en religieuze leiders om te helpen gezondheidsboodschappen via mond-tot-mondreclame te delen, en we organiseren rondleidingen door onze isolatievoorzieningen om vertrouwen op te bouwen met de gemeenschappen. 

4. Bescherming van frontlijnwerkers

De gezondheidswerkers staan in de frontlinie van de COVID-19 respons. Zonder hen is er geen manier om deze dreigende gezondheidscrisis te bestrijden of om andere medische behoeften aan te pakken.

Net als elders in de wereld hebben we in Bangladesh te kampen met een tekort aan essentiële persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's), zoals maskers, jassen, brillen en handschoenen. Gezondheidswerkers vormen de groep die het grootste risico loopt om COVID-19 te krijgen. We zullen  onze medewerkers nooit aan onnodige infectierisico's blootstellen, maar dit zal wel gevolgen hebben voor het werk dat we kunnen doen.

"De beperkingen zullen bepalend zijn voor ons vermogen om te reageren op de uitbraak van COVID-19 en voor ons vermogen om de gewone medische activiteiten in stand te houden", zegt landcoördinator Muriel Boursier. "Deze onzekerheid en het feit dat we geen garantie hebben dat we onze betrokkenheid bij onze patiënten kunnen behouden, is een enorme druk op het team."

We zijn getuige geweest van inspirerende uitingen van solidariteit met frontlijnwerkers over de hele wereld, maar we hebben ook gezien dat angst stigmatiserend en wreed gedrag in de hand werkt. Bangladesh is niet vrijgesteld van deze situaties. Sommige van onze medewerkers zijn verbaal misbruikt of bedreigd door gemeenschappen die bang zijn voor COVID-19 en andere worden geconfronteerd met uitzetting door verhuurders die niet bereid zijn om personeel in de frontlinie te huisvesten.  

Als gezondheidswerkers zich onveilig voelen of zich niet gesteund voelen om hun werk te doen, kan er geen serieuze reactie op COVID-19 komen.

5. Beheer van COVID-19-patiënten

We hebben in al onze medische faciliteiten in Cox's Bazar isolatiecentra opgericht en bereiden twee speciale behandelingscentra voor. In totaal hebben we 300 isolatiebedden beschikbaar gesteld, maar dit is slechts een fractie van de capaciteit die nodig is als er sprake is van een wijdverbreide uitbraak binnen de Rohingya gemeenschap. Onze klinieken in de vluchtelingenkampen zijn niet in staat om ernstige gevallen te behandelen gezien het gebrek aan ventilatoren en de beperkte beschikbaarheid van geconcentreerde zuurstof.

De toename van onze reactie op deze pandemie heeft geleid tot een massale rekrutering van lokaal personeel in Bangladesh.  We hebben ook internationale expertise nodig, maar de beperkingen op het reizen naar Bangladesh betekenen dat ongeveer een derde van onze internationale medewerkers die in deze crisis moeten worden ingezet, momenteel buiten het land vastzitten, waardoor onze capaciteit ernstig wordt beperkt.

De behoefte aan medisch personeel, zoals artsen en verpleegkundigen, is duidelijk, maar er zijn nog veel meer mensen bij betrokken. We hebben managers nodig om onze ziekenhuizen te runnen, logistieke medewerkers om ervoor te zorgen dat we medische benodigdheden van hoge kwaliteit hebben wanneer we ze nodig hebben, en nog veel meer. We hebben bussen ingehuurd, die honderden medewerkers naar onze ziekenhuizen en klinieken in Cox's Bazar zullen brengen - een enorme en tijdrovende dagelijkse logistieke oefening.

Ondanks deze moeilijkheden werken we de klok rond. Om een realistische kans te hebben om COVID-19 onder de meest kwetsbare gemeenschappen van Bangladesh aan te pakken, moeten alle gezondheidsactoren en -autoriteiten hand in hand samenwerken, in solidariteit.