"Neem ons niet kwalijk dat we u niet meer geloven, mevrouw Johansson"

Ylva Johansson, Europees commissaris voor Binnenlandse Zaken, en de Griekse minister van Migratie brachten op 29 maart een bezoek aan de Griekse eilanden Lesbos en Samos om de nieuwe kampen die daar worden gebouwd, te promoten. Hilde Vochten, onze medisch coördinator op Lesbos, schreef voor die gelegenheid een open brief aan Ylva Johansson...

Beste EU-commissaris,

Mevrouw Johansson,

U vertelt ons dat u naar Lesbos en Samos komt om u voor te bereiden op de volgende winter, maar u bent van plan exact hetzelfde beleid te voeren van de afgelopen vijf jaar. Hetzelfde beleid dat enkel maar leed heeft veroorzaakt voor duizenden vluchtelingen en asielzoekers sinds de deal tussen de EU en Turkije.

Dit is niet de eerste winter waarin mannen, vrouwen en kinderen die bescherming zoeken in Europa, moeten leven in tentjes in de kou en de modder op de Griekse eilanden. Nee, die winters duren nu al vijf jaar onverstoord verder. Vijf winters die hebben geleid tot armoede, traumatisering en zelfs tot de dood van mensen die opzettelijk worden vastgehouden door de EU.

Laten we eerst en vooral duidelijk zijn: de situatie op de Griekse eilanden van vandaag is niet te wijten aan een gebrek aan voorbereiding op de winter. Ter plaatse hebben wij en anderen hier te maken met de verschrikkelijke gevolgen van het Europees opsluitingsbeleid. We hebben deze crisis voor onze ogen zien ontvouwen. We hebben de impact ervan zelfs keer op keer aangetoond. Als u niet bereid bent uzelf en de EU-regeringen verantwoordelijk te houden voor deze voortdurende verwaarlozing, zijn wij bereid om deze rol op ons te nemen.

Sinds 2017 hebben we te maken met een permanente noodsituatie op het gebied van geestelijke gezondheid in de kampen op het eiland. Onder onze patiënten zijn er kinderen die in wanhoop vervallen, stoppen met praten, eten en spelen, en zichzelf verminken. Wist u dat we alleen al vorig jaar op Lesbos minstens 50 kinderen hebben behandeld die zichzelf verwonden of zelfmoordgedachten hadden? In januari probeerden nog drie kinderen zelfmoord te plegen. In 2020 behandelden onze psychologen op Samos 254 nieuwe patiënten: de helft (!) van hen vermeldde zelfmoordgedachten tijdens hun eerste sessie. En dat komt heus niet enkel door de barre Het zijn niet alleen de barre winteromstandigheden. Nee, het is úw opsluitingsbeleid, het gebrek aan veiligheid, de voortdurende onzekerheid en angst om teruggestuurd te worden naar hun onveilige land waarvan ze gevlucht zijn in de eerste plaats.

In de afgelopen vijf jaar hebben we honderden overlevenden van geweld en foltering behandeld. Een aantal van hen zit nog steeds vast op de eilanden. Zonder bescherming. In een tent die ze moeten delen met complete vreemden. Dààr zitten ze, te lijden aan hun chronische pijn, aan terugkerende flashbacks van hun huidige en eerdere traumatische ervaringen, gevangen in een cyclus van trauma’s die maar niet stopt. Ziet u hen zitten?

Op Samos zorgen we ook voor veilig drinkwater voor duizenden mensen die in het kamp wonen. Weet u dat? Kunt u geloven dat – hier in Europa - organisaties als ons deze mensen van drinkbaar water moeten voorzien? Wat vindt u daarvan?

Is dit onfortuinlijk? Want dat zijn uw woorden… Onfortuinlijk. Nee, de wintercondities zijn géén jammere uitkomst, het was géén gevolg van gebrek aan capaciteit of middelen. De omstandigheden op de Griekse eilanden zijn wél het resultaat van een bewust Europees beleid. Het doel?  Een weloverwogen afschrikmiddel voor degenen die er nog steeds aan durven denken om naar Europa te vluchten, op zoek naar veiligheid en een beetje houvast. Mevrouw Johansson, dit is niet de eerste keer dat u een positieve draai probeert te geven aan wat in werkelijkheid een rampzalige situatie is.

Na de brand in Moria van september 2020, zei u: ‘geen Morias meer’. Maar er worden nog meer kampen gebouwd. Eerder hebben de EU al verschillende keren horen spreken over het recht om asiel aan te vragen en over respectvolle asiel- en terugkeerprocedures. U had het zelfs over solidariteit tussen Europese landen. Dus als u ons vandaag vertelt dat u met oplossingen komt, vergeef ons dan dat we daar geen woord van geloven.

U kwam naar hier om betere omstandigheden te beloven in de nieuwe kampen. U vergeet echter de oorzaak van het probleem te vermelden. Zolang de EU prioriteit geeft aan het vasthouden en terugsturen van deze mensen aan de buitengrens van de EU, in plaats van bescherming en waardige opvang te bieden, zullen degenen die veiligheid zoeken in Europa, blijven lijden.

Mevrouw Johansson, spelen met woorden om hetzelfde schadelijke beleid op te poetsen, is niet meer overtuigend. U kunt dezelfde destructieve ideeën niet opnieuw verpakken en ons vertellen dat ze menselijker zullen zijn.

We hebben het al eerder gezegd: als u echt van plan bent om deze crisis naar behoren op te lossen, als u echt van plan bent om mensenlevens te beschermen, als u echt van plan bent om de rechten van deze mensen te respecteren, is het tijd om de Europese regeringen ter verantwoording te roepen. Het is tijd om waardige alternatieven voor kampen te eisen; tijd voor eerlijke en waardige asielprocedure; tijd voor een adequate en op maat gesneden gezondheidszorg, aangepast aan de behoeften van mensen die op de vlucht zijn voor geweld, conflicten en trauma's.

Als u, omwille van het politiek compromis, vasthoudt aan het promoten en hernemen van hetzelfde model, een model dat garant staat voor immense schade en lijden… blijven uw woorden "No more Morias" leeg en hol.