EU-gesponsorde misstanden in Middellandse Zeegebied moeten stoppen
Op 16 en 17 maart was het team van Artsen Zonder Grenzen aan boord van het reddingsschip Geo Barents getuige van twee gewelddadige incidenten waarbij de door de Europese Unie (EU) gefinancierde Libische kustwacht betrokken was. De kustwacht bracht opzettelijk de levens in gevaar van honderden mensen die veiligheid zochten. Artsen Zonder Grenzen roept de EU en haar lidstaten op om de financiële en materiële steun aan de Libische kustwacht onmiddellijk op te schorten en te stoppen met het opzettelijk aanwakkeren van de gedwongen terugkeer van mensen naar Libië.
Op vrijdag 15 maart 2024 was het team van Artsen Zonder Grenzen getuige van een pushback door de EU gefinancierde Libische kustwacht. Dit gebeurde in de internationale wateren, duidelijk buiten het verantwoordelijkheidsgebied van de Libische kustwacht, in de Maltese zoek- en reddingsregio. Ondanks het aanbod van Artsen Zonder Grenzen om hulp te bieden en de mensen naar een veilige plaats te brengen, coördineerden de Maltese autoriteiten en Frontex een patrouillevaartuig van de Libische kustwacht – geschonken door Italië – om meer dan 100 mensen te onderscheppen en gedwongen terug te sturen naar Libië.
“Verblind door het enige doel om aankomsten op de Europese kusten te voorkomen, ondersteunen de EU en haar lidstaten actief gewelddadige pushbacks en bestendigen ze de bekende gruwelijke behandeling en misstanden tegen migranten en vluchtelingen in Libië”, zegt Juan Matias Gil, Search & Rescue-vertegenwoordiger van Artsen Zonder Grenzen.
De volgende dag, op zaterdag 16 maart 2024, hinderde een ander patrouillevaartuig van de Libische kustwacht, eveneens geschonken door de Italiaanse regering, ruim twee uur lang en op agressieve wijze de reddingsoperaties van Artsen Zonder Grenzen, waardoor de levens van 146 mensen in nood op een houten boot in de haven in gevaar kwamen. Ook dit vond plaats in internationale wateren. Artsen Zonder Grenzen was al begonnen met het overbrengen van mensen naar Geo Barents. De Libische kustwacht probeerde de reddingsactie tegen te houden en met geweld aan boord van een van de reddingsboten van Artsen Zonder Grenzen te gaan, terwijl ze het personeel van Artsen Zonder Grenzen rechtstreeks bedreigde met represailles, en iedereen naar Libië wilde brengen.
Ondertussen was een andere noodlijdende glasvezelboot met 75 mensen aan boord zo'n 50 zeemijl verderop op drift geraakt, waarbij veel water werd opgenomen. Ondanks dat de Libische autoriteiten rond het middaguur over de situatie werden gewaarschuwd en herhaaldelijk zeiden dat er een patrouillevaartuig onderweg was, gingen er tien uur voorbij zonder dat er reddingsoperaties door de Libische kustwacht werden gelanceerd.
“Toen wij daar ter plaatse kwamen, was de situatie kritiek. De boot was al aan het zinken. De mensen waren doodsbang”, zegt Virginia Mielgo, projectcoördinator van Artsen Zonder Grenzen aan boord van de Geo Barents. “Toen kapseisde de boot en vielen ongeveer 45 mensen in het water. Gelukkig hadden we al aan iedereen reddingsvesten uitgedeeld en de kinderen geëvacueerd, sommigen jonger dan drie jaar oud. Het was slechts een kwestie van minuten voordat de situatie een tragische wending had kunnen nemen.”
De gebeurtenissen van het afgelopen weekend zijn opnieuw een duidelijke demonstratie van het gebrek aan zoek- en reddingscapaciteit in het centrale Middellandse Zeegebied en uiteindelijk van de volledige minachting voor mensenlevens door de EU en haar lidstaten.
Sinds 2017 hebben de EU en Italië minstens 59 miljoen euro uitgegeven aan het bevoorraden en trainen van de Libische kustwacht om de aankomsten in Europa tegen te houden. In plaats van te investeren in proactieve zoek- en reddingscapaciteit of te coördineren met reddingsvaartuigen van NGO’s om mensen naar een veilige plaats te brengen, heeft de EU er bewust voor gekozen de gedwongen terugkeer van mensen naar Libië te faciliteren, waar zij te maken krijgen met fysiek en seksueel geweld, dwangarbeid en afpersing.
“Hoe lang zullen de EU-leiders gruwelijke mensenrechtenschendingen aan haar grenzen actief blijven aanwakkeren?” zegt Gil. “Niet alleen moeten de EU en haar lidstaten onmiddellijk alle steun aan de Libische kustwacht stopzetten, maar zij moeten ook de verantwoordelijkheid onderzoeken van hun kuststaten, in dit geval Malta, en zijn grensagentschap, Frontex, in de onwettige pushbacks die bijna dagelijks plaatsvinden in het centrale Middellandse Zeegebied. Ze zijn medeplichtig geworden aan ernstige mensenrechtenschendingen.”
DOOD, WANHOOP EN ELLENDE: DE MENSELIJKE KOST VAN HET EU-MIGRATIEBELEID
Volg wat onze teams hebben gezien van augustus 2021 tot september 2023 via hun operationele projecten in 12 landen in Europa, Afrika en het centrale Middellandse Zeegebied, om de tekortkomingen in het Europese migratiebeleid te begrijpen en actie te ondernemen voor dringende humanitaire verandering.
