Kenia: mijlpaal voor de toegang tot zorg voor mensen die drugs gebruiken

Na 5 jaar heeft Artsen Zonder Grenzen (AZG) eind juni de faciliteiten voor MAT-behandeling (Medicically Assisted Therapy) in Kiambu, Kenia, overgedragen aan het ministerie van Volksgezondheid en de Keniaanse gevangenisdiensten in het kader van mensen die drugs gebruiken.

Dit werd mede mogelijk gemaakt door de training van gezondheidswerkers en de toewijding van het Ministerie van Gezondheid en de Keniaanse Gevangeniswezen. "We hebben gezondheidswerkers die nu kennis hebben van patiëntenzorg en het beheer van de kliniek," zegt Dr. Elius Maina, lid van het bestuur van het district, Department of Health Services. "We erkennen dat de MAT-diensten nog steeds van cruciaal belang zijn voor de patiënten in Kiambu en daarom zullen we doorgaan met de diensten, zelfs na het vertrek van AZG."

Kiambu behoort tot de top counties in Kenia met het hoogste aantal mensen die drugs gebruiken (PWUDs), specifiek heroïnegebruik. Vóór 2019 was er echter geen bestaande medische faciliteit die zorg bood aan deze patiënten, en slechts weinigen hadden toegang tot diensten in Nairobi, op meer dan een uur rijden van de meeste patiënten.

Sinds september 2019 hebben 1.619 mensen gebruik kunnen maken van dit holistische programma, waarvan 556 momenteel zorg ontvangen in de klinieken. De MAT-diensten worden aangeboden binnen het terrein van het Karuri Level 4 Hospital in Banana area om opioïdeverslaving, zoals heroïne, gerelateerde gezondheidsrisico's en sterfgevallen te verminderen en het leven van mensen die drugs gebruiken te verbeteren.

Twee andere klinieken, in samenwerking met Kenya Prisons Services in Ruiru Prisons Staff Training College (PSTC) Health Centre en Thika GK Prison, bedienen nu zowel gedetineerde patiënten als patiënten uit de gemeenschap. De diensten werden uitgevoerd in samenwerking met het provinciebestuur van Kiambu, Kenya Prisons Services, het National AIDS and STI's Control Programme (NASCOP) en LVCT Health.

De drie klinieken leveren methadon en buprenorfine, respectievelijk in vloeibare en tabletvorm, als opioïdenvervangingstherapie (OST), een onderdeel van schadebeperking. "De schadebeperkende aanpak is gericht op het verminderen van de negatieve gevolgen van drugsverslaving voor de gezondheid en op sociaal, juridisch en financieel gebied," legt Dr. Edi Atte, AZG-landendirecteur in Kenia, uit. "De MAT-klinieken zijn medische one-stop faciliteiten, met een holistische benadering van de behandeling die verder gaat dan opioïdenvervanging. Dit omvat ook het voorkomen van infecties en overdracht van HIV en virale hepatitis die veroorzaakt worden door het gebruik van onsteriele naalden, preventie en behandeling van tbc, geestelijke gezondheid en psychosociale ondersteuning en ondersteuning bij re-integratie in familie en gemeenschap", legt hij uit.

Patiëntgerichte benaderingen en innovaties zoals het meenemen van thuisdoseringen, leveringen aan gedetineerde patiënten in gevangenissen, decentralisatie van zorg en satellietdistributiepunten vergroten de toegang tot MAT-diensten en de herstelkansen van mensen die drugs gebruiken. Toegang tot zorg en de nabijheid van gezondheidszorgfaciliteiten blijven belangrijke factoren die het zoeken naar gezondheidszorg voor deze sleutelpopulatie mogelijk maken.

AZG heeft een belangrijke bijdrage geleverd door klinieken op te zetten die dichter bij de huizen van de patiënten om de therapiegetrouwheid te verbeteren, onder andere in de gevangenissen en op satellietafleverpunten in eerstelijnsgezondheidszorginstellingen in de buurt. 

Patiënten die om verschillende redenen, zoals ziekte, verwondingen of school, niet in staat zijn om de dagelijkse dosis methadon te krijgen, krijgen dagelijks methadon thuis of in het ziekenhuis toegediend via peer educators. Om sociale re-integratie en economische onafhankelijkheid te bevorderen, krijgen patiënten die al dan niet stabiel zijn en naar school gaan of werken, met goede ondersteuning in hun herstelproces, maximaal twee weken dosering. Deze wordt verpakt en opgeborgen in een veilige doos om thuis te bewaren.

Naast medische zorg blijft sociale re-integratie en steun voor patiënten een kritieke factor in het bevorderen van herstel en het verminderen van stigmatisering, omdat sociale en economische steun de kans op een terugval vermindert. Steun en acceptatie vanuit de gemeenschap, ook door gezondheidswerkers, spelen een belangrijke rol in het herstelproces van PWUD's en de therapietrouw.